Nguyễn Đức Nhật

  “Hãy là chính mình; những hình mẫu khác đều đã có người chọn rồi.” [Be yourself; everyone else is already taken.] -- Oscar Wilde (tiểu thuyết gia lỗi lạc người Ailen) Một buổi chiều 1980, khi John Lennon vừa bước ra khỏi căn hộ của mình thì bị bắn chết dã man bởi một kẻ thần tượng ông - Mark David Chapman. Sau khi giọng ca huyền thoại của The Beatles ngã xuống giữa vũng máu, tên sát nhân tâm thần gào lên “Tôi là John Lennon!” Thật đáng buồn!

“Nếu bạn không hài lòng về một điều gì, hãy thay đổi nó. Nếu bạn không thể làm gì khác được, hãy đổi thái độ của mình. Đừng phàn nàn.” "If you don't like something, change it. If you can't change it, change your attitude. Don't complain." -- Maya Angelou (nữ thi sĩ lỗi lạc của Mỹ) Quá thường xuyên chúng ta nghe những lời đổ lỗi, than vãn và đủ mọi lý do vì-bởi-tại-nhưng mà… khiến 1 người mắc kẹt trong hoàn cảnh của họ. Sự thật, mọi con người, đều có đủ khả năng cải thiện cuộc sống của mình theo hướng tốt hơn – dù chỉ một chút.

“Tất cả tiền bạc bạn hằng khao khát hiện đang nằm trong tay người khác.” [All the money you ever gonna have is currently in the hand of someone else.] -- Earl nightingale (Diễn giả lên tinh thần người Mỹ, được coi là cha đẻ của ngành hoàn thiện bản thân) Ta vẫn thường nghe những người xung quanh phàn nàn về sự bất công của cuộc đời này: tại sao có những người tài sản ăn mấy đời cũng không hết trong khi có người phải cực khổ lo kiếm cơm từng bữa, tại sao có người làm lụng vấn vả mà lương ba cọc ba đồng mà có kẻ toàn chỉ tay năm ngón vẫn giàu nứt đố đổ vách, tại sao tôi làm nhiều mà không được trả lương xứng đáng,…

"Đừng bao giờ hổ thẹn. Có những người sẽ dùng điều đó hạ nhục bạn, nhưng những kẻ đó không đáng để bận tâm." [Never be ashamed! There's some who'll hold it against you, but they're not worth bothering with.] -- J. K. Rowling (Nữ văn sĩ Anh, tác giả bộ tiểu thuyết thiếu nhi nổi tiếng "Harry Potter" ) Thử tượng tượng chúng ta mua một món đồ và tiêu tốn khá nhiều tiền cho nó. Nhiều năm trôi qua, bất kể khi nào người bán nhắc "Ê, trả tiền đi", ta lại móc hầu bao trả một lần nữa. Và ngay cả khi không ai nhắc, ta vẫn bị thôi thúc phải ném tiền qua cửa sổ vì lý do "đã trót mua món hàng ấy". Hết sức phi lí. Nhưng trên thực tế đó là cách chúng ta đối mặt với quá khứ.

“Đúng giờ là phép lịch sự của bậc quân vương.” [Punctuality is the politeness of kings.] -- Vua Louis XVIII (Pháp) Chúng ta vẫn bảo nhau “thời giờ là tiền bạc”. Nghịch lí ở chỗ đa số chỉ coi trọng “tiền bạc” của bản thân nhưng lại xem thường “tiền bạc” của người khác. Và cách biểu lộ rõ nhất của hành vi trên là thói quen “trễ một chút cũng không sao”.

“Bất cứ khi nào bạn chợt nhận ra mình đang hùa theo số đông, đó là lúc cần dừng lại và suy xét.” [Whenever you find yourself on the side of the majority, it is time to pause and reflect.] -- Mark Twain (Đại văn hào người Mỹ, tác giả “Những cuộc phiêu lưu của Tom Sawyer” ) Chúng ta có xu hướng hành động theo đám đông một cách vô thức. Các nhà khoa học Hàn Quốc đã thực hiện một thử nghiệm độc đáo chứng minh “Định luật số 3”. Họ cho một tình nguyện viên đứng giữa ngã tư đông người qua lại và chỉ tay lên trời về một hướng. Cả tiếng đồng hồ trôi qua, không một ai bận tâm. Khi có 2 người được sắp đặt làm hành động trên, mọi người xung quanh bắt đầu chú ý nhưng họ chỉ ngoái nhìn và tiếp tục đi. Nhưng khi 3 người cùng chỉ tay về một hướng, đám đông xôn xao, nhiều người dừng lại xem chuyện gì đang diễn ra – và trong chưa đầy 30 phút, hàng chục người cùng chỉ tay như 3 người kia dù không hề biết lý do tại sao.  

"Những thông tin phản hồi là bữa điểm tâm của nhà vô địch" [Feedback is the breakfast of champions.] --Ken Blanchard (đồng tác giả bestseller "One minute manager") Những phản hồi đôi khi không hề dễ nghe chút nào, nhưng đó là viên thuốc đắng mà ta cần phải uống để không ngừng hoàn thiện mình. Sự thật, những lời đánh giá, nhận xét chẳng qua chỉ là thông tin - và không hề có ý làm nhục chúng ta. Trái lại, đó có thể là biểu hiện của tình yêu thương và mong muốn ta tiến bộ.  

“Một người biết lắng nghe luôn cố gắng hiểu điều người khác muốn nói. Sau cùng anh ta có thể hoàn toàn bất đồng ý kiến, nhưng bởi vì không tán thành, anh ấy muốn biết chắc chắn điều mình mình không đồng tình thật sự là gì.” [A good listener tries to understand what the other person is saying. In the end he may disagree sharply, but because he disagrees, he wants to know exactly what it is he is disagreeing with.] -- Kenneth A. Wells Ta thường nghe một câu châm ngôn “Thượng Đế tạo ra con người có 2 cái tai nhưng chỉ có 1 cái miệng, có nghĩa Người muốn chúng ta nghe nhiều hơn nói.” Trên thực tế, lắng nghe luôn bị coi nhẹ.

“Không ai đánh giá cao bạn nếu bạn không làm điều đó trước nhất.” [Nobody will think you're somebody if you don't think so yourself.] --Ngạn ngữ của người Mỹ gốc Phi Chuyện kể về một cô gái yêu thích ballet và khao khát trở thành một vũ công ballet nổi tiếng. Cô tìm gặp vị trưởng khoa nhạc viện danh tiếng và xin một buổi diễn thử, vì nghe rằng ông ấy là người đánh giá chính xác những ngôi sao tiềm năng. Sau màn trình diễn, vị giáo sư nọ phán ngay “Cô nên quên ước mơ viển vông của mình đi là vừa, cô chẳng hiểu gì về ballet cả, không có chút hy vọng nào cho cô đâu.” Cô gái ra về trong nỗi thất vọng tràn trề và tự nhủ sẽ không bao giờ nhắc đến ballet nữa. Cô lập gia đình và chấp nhận một công việc văn phòng nhàm chán. Ngay cả con gái cô có năng khiếu nhảy múa cô cũng khuyên nó từ bỏ vì tin rằng giấc mơ ấy quá xa vời, rằng không có chút gen tài năng nào trong gia đình cô. Nhiều năm trôi qua, cô gái đã trở thành một thiếu phụ trung niên nhưng vẫn g...

“Bạn càng trân trọng những gì mình đang có, bạn sẽ càng có nhiều điều hơn để trân trọng.” [The more you are grateful for what you have, the more you will have to be grateful for.] -- Zig Ziglar  (diễn giả tinh thần nổi tiếng, tác giả bestseller “see you at the top”) Chúng ta đang sống trong thời kỳ thịnh vượng nhất trong lịch sử văn minh nhân loại. Tuy nhiên, thường trực trong con người là cảm giác thiếu thốn cả về vật chất lẫn tinh thần, “tôi muốn nhiều hơn nữa”; nhìn từ góc độ tâm linh – đó là nguồn gốc của mọi đau khổ. Sự thật là chúng ta luôn có đủ, dù trong bất cứ hoàn cảnh nào.

“Bạn phải liên tục thể hiện tài năng ở một đẳng cấp cao hơn hẳn những người khác. Đó là dấu hiệu của của sự chuyên nghiệp đích thực.” [You have to perform at a consistently higher level than others. That's the mark of a true professional. ] --Joe Paterno   (Huấn luyện viên bóng bầu dục Mỹ, giữ kỷ lục 400 trận thắng) Bất cứ ai trong chúng ta đều có những tài năng riêng biệt. Giáo sư Howard Gardner đã phát triển lý thuyết nổi tiếng Đa dạng trí thông minh chứng tỏ mỗi con người đều có thế mạnh ở ít nhất 1 lĩnh vực trong đời sống: logic, không gian, ngôn ngữ, âm nhạc, thể chất, tương tác, nội tâm và tự nhiên . Tuy nhiên, khoảng cách từ “có tài năng” và “thành công nhờ tài năng” là một chặng đượng dài mà không phải ai cũng đến đích.

“Hãy chú trọng nhân cách thay vì danh tiếng, bởi vì nhân cách mới phản ánh đúng con người bạn, trong khi danh tiếng chỉ là hình ảnh về bạn do người khác dựng lên.” [Be more concerned with your character than your reputation, because your character is what you really are, while your reputation is merely what others think you are.] -- John Wooden (huấn luyện viên bóng rổ huyền thoại của Mỹ với biệt danh “Thầy phù thủy của Westwood”) Cách đây vài năm, dư luận Việt Nam xôn xao bởi vụ việc một diễn viên (bắt đầu có tên tuổi) bị lộ clip nóng. Cư dân mạng rỉ tai nhau, từ già đến trẻ đều bàn tán, báo chí cũng không bỏ qua cơ hội đăng tin – chẳng mấy chốc trở thành một đề tài nóng hổi, và cao trào là màn chữa cháy hết sức vụng về của giới truyền hình. Ầm ĩ một thời gian rồi cũng lắng xuống, nhưng câu chuyện không chỉ dừng ở đó; dù đã nhiều năm trôi qua, cô diễn viên nọ tuy cũng đạt được một số thành quả nhất định và chứng tỏ năng lực trong làng giải trí nhưng vẫn bị gắn chặt ...

“Người ta thường bảo rằng động lực chẳng kéo dài lâu. Phải rồi, cũng giống như việc tắm rửa – đó là lý do tại sao chúng ta cần thực hiện nó hàng ngày” [People often say that motivation doesn’t last. Well, neither does bathing – that’s why we recommend it daily.] -- Zig Ziglar (Diễn giả lên tinh thần nổi tiếng, tác giả bestseller “See you at the top”) Động lực là những điều đem lại cho chúng ta năng lượng và cảm hứng, thôi thúc chúng ta hành động để đạt được những hoài bão. Tiếc thay, con người dễ thường đánh mất động lực và chìm đắm trong sự lần lữa, trì hoãn. Kết quả chúng ta không còn lòng dạ phấn đấu, không nỗ lực và thôi tin rằng mình có thể làm bất cứ điều gì, trở thành bất cứ con người vĩ đại nào mình mong muốn.

Ai dám hỏi là kẻ khờ trong 5 phút, ai không hỏi sẽ khờ dại cả đời. [He who asks is a fool for five minutes, but he who does not remains a fools of life.] -- Ngạn ngữ Trung Hoa Một triết gia đã từng nói “Cách nhanh nhất để thoát khỏi sự ngu dốt là hãy hỏi”. Thật vậy, trong suốt tiến trình lịch sử, con người luôn có khao khát truyền lại tri thức cho thế hệ kế thừa. Mọi điều chúng ta biết đến ngày nay – từ giấy, xe cộ, điện thoại, cách nấu ăn, xây nhà đến thuyết tương đối, thuyết lượng tử,… tất cả ta đều có thể học hỏi và thông thạo trong chốc lát bằng cách đọc một quyển sách, nghe một lời khuyên mà vốn dĩ những người đi trước phải mất cả đời để đúc kết.

“Nếu một việc ngu ngốc lại hiệu quả, vậy nó chẳng ngu ngốc chút nào.” [If it’s stupid but it works, it isn’t stupid.] --Khuyết danh Cuối thập niên 70, sau khi trình bày ý tưởng cho ban quản trị tập đoàn IBM, Bill Gates nhận được những lời giễu cợt “Thật điên rồ! Ai đời lại cần một cái máy tính cá nhân ở nhà cơ chứ?” – chưa đầy 10 năm sau, chú bé tí hon Mircrosoft đã hất cẳng ông lớn IBM và thống trị thị trường máy tính.

“Hôm nay chẳng qua là ngày mai mà hôm qua bạn lo lắng. Có đáng không?” [Today is the tomorrow you worried about yesterday. Was it worth it?] --Khuyết danh Con người là giống loài duy nhất trên hành tinh này luôn lo âu về tương lai của mình. Mọi sinh vật khác đều biết sống trọn vẹn cho ngày hôm nay. Nói cho công bằng, chỉ những “người lớn” mới bị vướng vào mối lo này. Thử quan sát một đứa trẻ, không bao giờ bận tâm đến ngày mai nó sẽ ăn gì, liệu nó còn được yêu thương nữa không, người ta sẽ nhìn nó thế nào, thế giới sẽ biến động ra sao,… cả ngày đối với nó chỉ có niềm vui, sự thích thú và ngập tràn yêu thương. Nhưng khi lớn lên, đứa trẻ được dạy cách đeo vào mình những lo toan về an toàn tài chính, hình ảnh cá nhân, sự ham muốn vật chất, theo đuổi quyền lực, v.v… như một chứng nhận là người trưởng thành.

“Những lời tốt đẹp có thể dung dị và dễ bày tỏ, nhưng dư âm nó để lại là vĩnh hằng.” "Kind words can be short and easy to speak, but their echoes are truly endless." -- Mẹ Teresa (nhà hoạt động từ thiện vĩ đại) Có sự ví von thế này: “điều tuyệt vời nhất lẫn kinh khủng nhất trên đời này chính là miệng lưỡi con người”. Thật vậy, mỗi lời chúng ta nói ra đều có quyền năng đem lại ánh sáng, niềm tin cho cuộc sống hay tước mất hy vọng và gieo rắc sự hủy diệt. Kinh thánh cũng viết “ Khởi đầu là Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Thiên Chúa và Ngôi Lời là Thiên Chúa ” –-John 1:1.

“Nếu bạn không có lý do để đứng dậy, bạn sẽ gục ngã vì bất cứ lý do gì.” [If you don’t stand for something, you fall for anything.] --Khuyết danh Trong doanh trại, 2 người lính trò chuyện về lý do nhập ngũ. Một người bảo “Tôi chiến đấu vì tôi còn độc thân và thích chiến tranh”. “Còn tôi đã có gia đình và tôi muốn hòa bình” – người kia đáp.  

“Nếu bạn nghĩ rằng một điểm yếu có thể rèn luyện thành điểm mạnh , tôi ghét phải nói với bạn điều này, nhưng đó lại là một điểm yếu nữa.” [If you think a  weakness  can be turned into a  strength , I hate to tell you this, but that's another  weakness .] -- Jack Handy (Danh hài Mỹ)     Điều này nghe thật kỳ quoặc vì nó trái với cách chúng ta hành xử và được nuôi dạy trước nay. Xã hội, mọi người xung quanh và cả hệ thống giáo dục đều bảo chúng ta: “Hãy cải thiện điểm yếu của cậu đi!”. Khi một đứa trẻ được điểm 8 môn Toán và điểm 5 môn ngoại ngữ, cha mẹ và giáo viên khuyên nó thế nào? “Học ngoại ngữ thêm đi con.” Tại sao lại thế trong khi rõ ràng đứa trẻ này rất có năng khiếu Toán học. Vì nền giáo dục hiện tại đã định hình cho chúng ta một hình ảnh hết sức phi lý “giỏi là giỏi đều”.

“Giây phút bạn tự hỏi rằng mình có hạnh phúc hay không, bạn không hề hạnh phúc” [The moment you are asking am I happy, you’re not.] --Krishna Murti (Tác gia, bậc thầy tâm linh nổi tiếng của Ấn Độ) Chúng ta vẫn thường đặt ra những mục tiêu như “Giàu mới hạnh phúc”, “Nếu tôi có được vị trí ấy tôi mới hạnh phúc”, “Nếu anh ấy yêu tôi, tôi sẽ thật hạnh phúc”,… Vậy khi đạt được những điều đó ta có hạnh phúc không? - Dĩ nhiên. Trong bao lâu? Chắc chắn là không lâu. Niềm vui của một nhà vô địch Olympic không quá 2 tuần sau kỳ tích vĩ đại đạt được, ngay như niềm vui lớn lao của một người mẹ khi con mình chào đời cũng không kéo dài quá 2 năm,… Cứ mãi đuổi theo đích đến để được những phút thăng hoa chóng vánh, để rồi giật mình nhìn lại ta đã bỏ lỡ điều gì. Hạnh phúc không ở cuối con đường mà trong từng khoảnh khắc ta tận hưởng trên con đường ấy.

“Believe nothing, no matter where you read it, or who said it, no matter if I have said it, unless it agrees with your own reason and your own common sense.” [Đừng tin vào bất cứ điều gì cả. Dù con có đọc được điều đó ở đâu, nghe từ ai nói, hay thậm chí do Phật dạy, trừ khi những điều đó phù hợp với hiểu biết và lý trí của con.] --Đức Phật Tâm lý chung của con người thường có xu hướng tin ngay những thông tin tiếp nhận từ xung quanh. Khi còn ấu thơ, ta tin mọi lời cha mẹ dạy – nhưng người lớn thường khó lòng trả lời hết sự tò mò của con trẻ, như “Em bé được tạo ra như thế nào?”. Khi đi học, ta tin thầy cô và sách vở – dù những kiến thức đó có thể đã lỗi thời, thậm chí được chứng minh là sai lệch. Khi lớn lên, ta bị dẫn dắt bởi báo chí, truyền hình, quảng cáo – mặc dầu trong hầu hết các trường hợp đó chỉ là một phần sự thật. Và trong thời đại thông tin ngày nay, ta bị lệ thuộc vào internet bất kể những cảnh báo của các nhà khoa học: internet đang khiến con người ngày mộ...

The Mastery of Love - Don Miguel Ruiz Có thể nói Don Miguel Ruiz là người thầy tâm linh đầu tiên và ảnh hưởng lớn nhất đến tư tưởng của tôi. Quyển sách đến với tôi cũng là một cơ duyên và làm thay đổi hoàn toàn quan niệm sống và cách nhìn về tình yêu.

“Nếu bạn muốn chinh phục nỗi sợ thì đừng ngồi ở nhà và nghĩ ngợi về nó. Hãy ra ngoài và dấn thân.” [If you want to conquer fear, don't sit at home and think about it. Go out and get busy.] -- Dale Carnegie (tác giả How to Win Friends and Influence People )   Ai cũng có những nỗi sợ riêng, nhưng điều làm nên khác biệt giữa chúng ta là cách phản ứng với sự sợ hãi. Có 2 điều trong cuộc sống chúng ta không nên lo sợ: Thứ nhất là những điều không thể thay đổi được – vậy thì có lo cũng chẳng ích gì. Thứ hai là những điều có thể thay đổi được – nếu thế thì hãy làm gì đó để thay đổi nó đi thay vì ngồi đó mà lo. Vậy còn gì để lo sợ nữa? Một khi dám bước ra khỏi vỏ bọc an toàn để đối mặt với nỗi sợ là chúng ta đã có mức tiến hóa cao hơn… loài đà điểu.